Kappstaden - det gode håp

Kappkolonien

Portugisarane kontrollerte handelskoloniane Angola og Mosambik, men i desse koloniane slo ikkje mange portugisiske nybyggjarar seg ned. Portugisarane heldt på Angola og Mosambik som koloniar heilt fram til 1975. Berre ved Kappstaden (Cape Town) i det sørlege Afrika vart det grunnlagt ein koloni med omfattande europeisk busetnad. Kappkolonien strakte seg frå Atlanterhavskysten inn i landet og austover langs den sørlege kysten. Kolonien utgjorde rundt halvparten av dagens Sør-Afrika. 

Jan van Riebeeck kjem fram til Kappstaden

Den fyrste europeiske busetnaden ved Kappstaden fant stad i 1652. Då grunnla Jan van Riebeeck og andre nederlandske kolonistar ein mellomstasjon ved Kappstaden som støtte for skip på veg til Krydderøyane i Sør-Asia. Ved spissen av Afrika var det ei naturleg hamn og grøderik jord. Dette førte til ei stor innvandring av nederlandske bønder - boarar. Dei høyrde til den strenge puritanske retninga kalvinistane. Denne retninga innanfor protestantisk kristendom har namnet sitt etter den sveitsiske reformatoren Jean Calvin (1509-1564). Han var sterkt inspirert av skriftene til Luther og truslæra han utarbeidde konkurrerte både med lutheranismen og katolisismen. Kalvinismen spreidde seg frå Sveits til Frankrike, der pavekyrkja såg med særleg uro på at byborgarar og delar av adelen slutta opp om den nye trua.

Boarar underordna urbefolkninga

Boarane hevda at området ved spissen av Afrika nærmast var folketomt. Like fult vart khoisanfolket og khoikhoifolket (i Europa kalla "buskmenn" og "hottentottar") som budde i området, anten drepne, fordrivne eller underordna boarane som tenarar. Slavar frå Aust-Afrika og Asia vart også frakta til Kappstaden. Derfor utvikla det seg raskt eit samfunn der ikkje-europearar vart diskriminerte. Dei kunne til dømes ikkje bere våpen, ferdast fritt eller halde møter. 

På tidleg 1700-talet stoppa innvandring til Kappstaden opp. Likevel var den indre folkeauken stor i Kappkolonien. Derfor drog nokon av boarane som ikkje dreiv med jordbruk, innover i landet mot nord og aust. Dette tusenåret var tilsaman over 17 000 boarar. 14 000 khoikhoiar og 26 000 slavar i heile Kapp-provinsen. Men boarane dreiv ikkje berre med jordbruk og slavehandel. Dei utvikla også eit nytt språk, afrikaans, som er ei blanding av nederlandsk og afrikanske språk. Dette språket blei etter kvart teke over av både khoikhoiane og slavebefolkninga. 

Britane kjem for å sikre seg Kappkolonien

Dei forente Nederlanda fall for den franske hær under Napoleon Bonaparte i 1795. Britane hadde ein sterk armé under general James Henry Craig, og derfor reiste dei med skipa sine til Cape Town for å sikre seg landet mot franskmenna. Fyrst nekta guvernøren ved spissen av Afrika å ta ordre, men etter at britane trua med makt, kapitulerte han. Faktumet at khoikhoiane deserterte og flokka seg rundt britane var ein av grunnane til at guvernøren kapitulerte. Under britisk herredømme ved Kappstaden, blei det introdusert mange reformer og det vart innført eit nytt styresett. Dette styresettet sentrerte rundt idear om fridom og likskap. Dette førte til at mange boarar drog lenger innover i landet. 

Av: Andreas Hoddevik og Aurora Austring

Kjelder: 
- Libæk Ivar, Stenersen Øivind, Sveen Asle, Aastad Svein A. (2007): Historie vg2 - Frå dei eldste tider til 1700-talet, Cappelen Damm AS, Oslo ©
- Kappkolonien, 29.11.14, http://no.wikipedia.org/wiki/Arbeiderpartiet (11.02.15)